PRAWNE ERYGOWANIE STACJI DROGI KRZYŻOWEJ
Kongregacja Ds. Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów, w „Dyrektorium o pobożności ludowej i liturgii” (DPLiL ) w n. 132 przypomina:
<<Droga krzyżowa jest syntezą różnych wyrazów pobożności wprowadzonych we wczesnym średniowieczu. Są nimi: pielgrzymki do Ziemi Świętej, w czasie których wierni pobożnie nawiedzają miejsca męki Pańskiej; nabożeństwo do „upadków Chrystusa” pod ciężarem krzyża; nabożeństwo do „bolesnych dróg Chrystusa”, które polega na procesyjnym przechodzeniu z jednego kościoła do drugiego na pamiątkę drogi, którą przebył Jezus w czasie swojej męki; nabożeństwo do „stacji Chrystusa”, tzn. do tych momentów, w których Jezus przystaje na drodze prowadzącej na Kalwarię zatrzymywany przez katów, wyczerpany trudem, lub - powodowany miłością - nawiązuje dialog z mężczyznami i kobietami, które towarzyszą Jego męce.
W swej aktualnej formie, czego dowodzą świadectwa z pierwszej połowy XVII wieku, Droga krzyżowa, rozpowszechniona przede wszystkim przez św. Leonarda z Porto Maurizio (+ 1751), zatwierdzona przez Stolicę Apostolską i ubogacona odpustami, liczy 14 stacji.>>
W Wykazie Odpustów (WO) 13.2.1 jest mowa o prawnie erygowanych stacjach Drogi Krzyżowej.
13
IN MEMORIA PASSIONIS ET MORTIS DOMINI
PAMIĄTKA MĘKI I ŚMIERCI PANA
Odpustu zupełnego udziela się wiernemu, który
1° pobożnie będzie uczestniczyć w adoracji Krzyża w czasie uroczystej celebracji Pamiątki Męki i Śmierci Pana w Wielki Piątek;
2° albo sam odprawi nabożeństwo Drogi krzyżowej, albo zjednoczy się pobożnie z nabożeństwem Drogi krzyżowej sprawowanym przez Ojca Świętego i bezpośrednio przekazywanym za pomocą telewizji lub radia.
W nabożeństwie Drogi krzyżowej odnawia się pamięć boleści, które Boski Zbawiciel wycierpiał na drodze od pretorium Piłata, gdzie został skazany na śmierć, aż na górę Kalwarię, gdzie umarł na krzyżu dla naszego zbawienia,
Co do uzyskania odpustu zupełnego postanawia się, co następuje:
1. Pobożne ćwiczenie należy odprawić przed stacjami Drogi krzyżowej prawnie erygowanymi.
13: 1°: EI 1986, nad. 17.
2°: EI 1986, nad. 63.
KTO I JAK TAKIE STACJE DROGI KRZYŻOWEJ PRAWNIE ERYGUJE?
„OBRZĘDY BŁOGOSŁAWIEŃSTW DOSTOSOWANE DO ZWYCZAJÓW DIECEZJI POLSKICH” (OB) w n. 831 przypominają:
831. Niektóre błogosławieństwa, jak błogosławieństwo krzyża i obrazów będących przedmiotem publicznej czci, błogosławieństwo dzwonu, organów i bramy kościoła a także ustanowienie stacji drogi krzyżowej, ze względu na ich znaczenie dla życia wspólnoty kościelnej oraz doniosłość duszpasterską, słusznie są sprawowane przez biskupa lub przez kapłana będącego rektorem kościoła. W szczególnych okolicznościach w czasie nieobecności kapłana mogą być powierzone diakonowi.
W tekście łacińskim OB wyraźnie widnieje zwrot „erectio stationum”, co w tekście polskim przetłumaczone jest jako „ustanowienie”.
831. Ouaedam benedictiones, uti benedictio Crucis et imaginum, quae publicae venerationi exhibentur; benedictio campanae, organi et ianuae ecclesiae, necnon erectio stationum Viae Crucis, cum in vita communitatis ecclesialis significationem ac momentum pastorale praecipuum prae se ferant, iure ab Episcopo vel presbytero ecclesiae rectore peraguntur. Attamen, peculiaribus in adiunctis, absente presbytero, diacono committi possunt.
Błogosławieństwo jest tu jednocześnie prawnym erygowaniem, czyli ustanowieniem według wymagań.
Tak więc błogosławieństwo stacji Drogi Krzyżowej dokonane przez biskupa lub rektora kościoła jest prawnym jej erygowaniem. Dotyczy m.in. umieszczonych odnowionych stacji, np. po dokonanej renowacji, uzupełnieniu, czy po późniejszym ufundowaniu.
Przy nowych świątyniach OB w numerze 830 podkreślają, że nie ma potrzeby osobnego obrzędu z ustanowieniem dla stacji Drogi Krzyżowej, gdyż:
830. Kiedy budynek kościelny poprzez obrzęd poświęcenia zostaje konsekrowany Bogu lub pobłogosławiony, wszystkie znajdujące się w nim przedmioty z wyjątkiem ołtarza zostają przez sam obrzęd poświęcenia lub błogosławieństwa pobłogosławione lub ustanowione, tak że nie wymagają nowego błogosławieństwa lub ustanowienia.
Dla porównania ten sam przepis w tekście łacińskim:
830. Quando domus ecclesiae ritu dedicationis Deo consecrantur vel rite bencdicuntur, omnia quae in eis inveniuntur, altari excepto, ipso ritu dedicationis aut benedictionis benedicta ac erecta habeantur, ita ut nova benedictione vel erectione non indigeant.
Warto porównać w „Ceremoniale Liturgicznej Posługi Biskupów” (CB) n. 880 przy poświęceniach i w n. 970 przy pobłogosławieniu kościołów wyraźne zaakcentowanie błogosławieństwa i erygowania (w rozumieniu ustanowenia): „Kiedy odbywa się poświęcenie kościoła, wszystkie przedmioty, które się w nim znajdują, jak: chrzcielnica, krzyż, obrazy, organy, dzwony, stacje „Drogi krzyżowej”, zostają tym samym obrzędem pobłogosławione i erygowane, tak iż nie wymagają nowego błogosławieństwa ani ustanowienia.” (CB 880)
KIEDY SĄ BŁOGOSŁAWIONE I ERYGOWANE ZARAZEM STACJE DROGI KRZYŻOWEJ W KOŚCIOŁACH JUŻ WCZEŚNIEJ POŚWIĘCONYCH LUB POBŁOGOSŁAWIONYCH?
W OB 1097 czytamy, że przed sprawowanym nabożeństwem „Drogi Krzyżowej”. Może tego dokonać rektor kościoła lub inny kapłan.
1097. Kiedy w kościele lub kaplicy ustanawia się stacje „Drogi Krzyżowej”, stosowne jest, aby błogosławieństwo i ustanowienie odbyły się podczas ustalonego w tym celu obrzędu. Winien go odprawić z udziałem wiernych rektor kościoła lub inny kapłan bezpośrednio przed nabożeństwem „Drogi Krzyżowej”. Jeżeli zaś stacje „Drogi Krzyżowej” już znajdują się w kościele, który ma zostać poświęcony lub pobłogosławiony, nie wymagają specjalnego ustanowienia.
Tekst łaciński:
1097. Quando in ecclesia vel oratorio stationes « Viae Crucis » eriguntur, opportunum est ut benedictio ac erectio fiat celebratione ad hoc instituta et ab eiusdem ecclesiae rectore vel ab alio presbytero peracta, cum populi participatione, ita tamen ut celebratio ipsa immediate prsecedat pium exercitium « Viae Crucis ». Si vero stationes « Viae Crucis » in ecclesia dedicanda vel benedicenda iam exstant, nulla peculiari erectione indigent.
Trzeba pamiętać, że stacje Drogi Krzyżowej muszą zawierać obrazy wraz z krzyżami lub same tylko krzyże. Wynika z tego, że nie można instalować obrazów stacji bez krzyżyków. OB 1098:
1098. Obrazy poszczególnych stacji oraz krzyże lub tylko krzyże należy tak ustawić, by były widoczne dla wiernych, albo zawiesić wcześniej we właściwym dla nich miejscu.
Tekst łaciński:
1098. Imagines stationum cum crucibus, vel cruces tantum, convenienti modo coram fidelibus, vel iam proprio loco disponantur.
Oprac.: ks. Andrzej Hładki
Konsultacja: ks. dr hab. Dominik Ostrowski, prof. PWT we Wrocławiu
28.02.2020 Koźla
Foto: deming